Badanie endoskopowe to wspólna nazwa dla wielu różnych technik uzyskiwania rzeczywistych obrazów wnętrza ciała. Najczęściej mówiąc o endoskopii mamy na myśli dwa takie badania: są to gastroskopia (gastroduodenoskopia) oraz kolonoskopia (koloskopia), będące technikami stosowanymi w diagnozowaniu chorób przewodu pokarmowego.

Gastroskopia

Gastroskopia i gastroduodenoskopia (znana także jako panendoskopia)wykorzystuje giętki wziernik wprowadzany przez jamę ustną, poprzez gardło i przełyk do żołądka i dwunastnicy. Jest to więc technika umożliwiająca uwidocznienie górnego odcinka przewodu pokarmowego i diagnostykę wielu lokalizujących się tu objawów i schorzeń. Badanie wykonywane jest w znieczuleniu miejscowym gardła lub w znieczuleniu ogólnym (wymaga dodatkowej obecności anestezjologa).

Najczęstsze dolegliwości diagnozowane podczas gastroskopii to:

• zgaga i inne objawy tzw. refluksu żołądkowo-przełykowego,
• bóle w nadbrzuszu i dolegliwości dyspeptyczne (nudności, wymioty, pełność poposiłkowa, odbijanie),
• niewyjaśnione tzw. objawy alarmowe, takie jak zmniejszenie masy ciała, brak apetytu czy niedokrwistość,
• w diagnostyce celiakii (choroby trzewnej, nietolerancji glutenu)
• przed planowanymi zabiegami operacyjnymi (np. usunięcie pęcherzyka żółciowego)
• u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku nowotworów przewodu pokarmowego,
• nadzór i monitorowanie zmian (np. w chorobie wrzodowej).

Wprowadzenie gastroskopu umożliwia nie tylko uzyskanie rzeczywistego lub powiększonego obrazu narządu , ale też pobranie wycinków tkanek do badań histopatologicznych i biochemicznych, co pozwala rozstrzygnąć o charakterze choroby pacjenta (zmiany nowotworowe/zmiany zapalne) i zaplanować jego leczenie.

Kolonoskopia

Kolonoskopia jest wziernikowaniem jelita grubego (okrężnicy) za pomocą dedykowanego endoskopu – kolonoskopu, który wprowadza się przez odbyt. Możliwe jest wykonanie kolonoskopii w znieczuleniu – wymaga to asysty anestezjologa.

Kolonoskopia jest kluczowym badaniem w diagnostyce chorób dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Pozwala uwidocznić zmiany nowotworowe i zapalne, a także polipy i uchyłki jelita grubego. Zmiany takie mogą zostać pobrane do badania, a często całkowicie usunięte – jak to ma miejsce w czasie endoskopowej polipektomii (usunięcie polipa okrężnicy).

Kolonoskopia jest wskazana u osób, u których występuje:

• podejrzenie nowotworu okrężnicy,
• niedokrwistość (anemia) o niewyjaśnionej przyczynie,
• podejrzenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub choroby Leśniowskiego i Crohna,
• podejrzenie polipowatości,
• krwawienie do dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
• nasilona biegunka o niejasnej przyczynie,
• nagła, nieuzasadniona utrata masy ciała, zaburzenia rytmu wypróżnień.
• konieczność wykonania zabiegów w obrębie okrężnicy np usuwania polipów, hamowania krwawień, usuwanie ciał obcych.

Kolonoskopia wymaga specjalnego przygotowania: jelito musi być opróżnione. Aby to osiągnąć stosuje się specjalną dietę i środki przeczyszczające, które lekarz zaordynuje w przeddzień badania.